Zapraszmy na wykład do Czytelni Katolickiej: "Rzymskość św. Klemensa I, papieża i męczennika drogą cywilizacji zachodniej"

Kim był św. Klemens I Rzymski (po łacinie: Clemens Romanu), zwany Apostołem pokoju ?  Wiele informacji o św. Klemensie rzymskim czerpiemy z tradycji, która pochodzi dopiero z IV wieku. Według niej: św. Klemens został uwolniony przez rzymskiego patrycjusza i na jego cześć nadał sobie imię Klemens.  Był bowiem wyzwoleńcem kuzyna cesarza Domicjana, Flawiusza Klemensa. Ów Flawiusz Klemens miał być posądzony o chrześcijaństwo i dlatego został skazany na ścięcie około 95 roku przez tegoż cesarza Domicjana. Legendę św. Klemensa rozbudowało średniowiecze. Weszła ona nawet do brewiarza rzymskiego, z którego została usunięta przy ostatniej reformie. Według tej legendy jego ojciec miał na imię Faustyn. Św. Klemens miał żydowskie pochodzenie i był niewolnikiem. W  Historii Kościelnej Euzebiusza z Cezarei, czytamy, że był on trzecim następca św. Piotra po Linusie i Anaklecie, i przewodził nauczaniu Słowa Bożego przez dziesięć lat, od dwunastego roku panowania cesarza Domicjana do trzeciego roku panowania Trajana. Papieżem czyli od 92 do 101 roku. Urząd papieski  przekazał Ewarystowi. Czy był uczniem apostoła Piotra i Pawła? Według Tertuliana: chrzest i święcenia kapłańskie otrzymał z rąk św. Piotra. Czy był współpracownikiem św. Pawła? Chrześcijańscy pisarze (między innymi Euzebiusz z Cezarei oraz św. Hieronim) z III i IV wieku utożsamiają go ze współpracownikiem św. Pawła, o którym pisał on w Liście do Filipian: „Proszę też i cię, towarzyszu wierny! Bądź tym na pomoc, które w Ewangelii wespół ze mną pracowały i z Klemensem i z innymi pomocnikami moimi, których imiona są w księgach żywota”.Flp 4, 2-3. O jego śmierci męczeńskiej wspomniana tradycja pochodząca z IV wieku.

            Około roku 90 w Koryncie wybuchł spór. Na wieść o zamieszkach w Koryncie zareagował stanowczo biskup Rzymu, Klemens. Pierwszy List do Koryntian pozwala nam również scharakteryzować samego Klemensa. Musiał być człowiekiem spokojnym, łagodnym, któremu pokój leżał na sercu, taki jest też wyważony ton jego listu. Był też gruntownie obeznany z kulturą grecką, oczym świadczy, na przykład, przepojony nauką stoicką opis harmonii wszechświata. Ale równocześnie był to człowiek tradycji biblijnej, czujący się członkiem tej samej rodziny duchowej, do której należeli Mojżesz i Izaak. Znał wybornie Pismo Święte Starego Testamentu, cytuje je bądź za oryginałem hebrajskim, bądź za przekładem Septuaginty.

            Na  dwie płaszczyzny, pogańska i żydowską, nakłada się trzecia, która je łączy i konsoliduje. Jest nią chrześcijaństwo. Św. Klemens bowiem, mimo związku z tymi dwoma nurtami, jest po pierwsze i przede wszystkim chrześcijaninem, a Stary Testament rozumie w sensie chrześcijańskim.  Zna ważniejsze Listy św. Pawła i często je cytuje. Zna również List do Hebrajczyków i to tak dobrze, że Orygenens, a za nim Euzebiusz z Cezarei, uważali go za tłumacza na język grecki Pawłowego Listu do Hebrajczyków, napisanego po hebrajsku. Stąd, wnioskujemy, że  był zhellenizowanym Żydem, wykształconym w retoryce oraz administracji. Św. Klemens papież i męczennik, był na pewno „rzymski”. Jego „rzymskość”  wynika z jego pochodzenia, wykształcenia, działalności a przede wszystkim z jego piśmiennictwa. Z umysłowości greckiej i porządku rzymskiego, włączonych w chrześcijańskją rzeczywistość i w niej przeistoczonych, zrodzi się wspaniały typ człowieka, cywilizowany człowiek Zachodu, który przez ponad piętnaście wieków będzie nadawał określony kształt historii, zatracający się jednak stopniowo w naszej epoce,

            W dziele, Europa, droga rzymska, Remiego Braque'a, czytamy:„By stworzyć Europę, trzeba trzech składników Rzym, Grecja, chrześcijaństwo – do którego Paul Valery nie zapomina dodać jego fundamentu w postaci Starego Testamentu. Moje stanowisko jest bardziej radykalne; twierdzę, że jesteśmy i możemy być „greccy” i „żydowscy” tylko dlatego, że przede wszystkim jesteśmy „rzymscy”. W książce Prawo Boga. Remi Braque pisze zaś: „Rzymskość to wiedza i odpowiedzialność.”

            O tym jaką wiedzą powinien dysponować współczesny chrześcijanin i jaka na nim ciąży odpowiedzialność, aby wobec zagrożeń zmieniającego się świata, utrzymać naszą  „rzymskość”, i mimo zagrożeń, podążać „drogę rzymską”, drogą, którą podąża, cywilizacja zachodnia, będzie nasze kolejne spotkanie historyczne.                          

Opracowali: Elżbieta i Andrzej Georgowie,
kontakt: e-mail: andrzej.georg@gmail.com. , mobile: 532 733 990.